مراقبت هفته اول ارتودنسی؛ 10 نکته که نمی‌دانید

رپورتاژ :

آیا از مراقبت هفته اول ارتودنسی و روز اول ارتودنسی چیزی شنیده اید؟ اگر قصد دارید درمان ارتودنسی را شروع کنید، با ما همراه باشید تا نکات مهم روزهای اول را به شما بگوییم.

برای خیلی از افراد، روز اول ارتودنسی ترسناک‌ترین روز در طول درمانِ یکی دو ساله‌شان است. بحث درد و ناراحتی‌های احتمالی به کنار، اصلا وجود یک سیستم فلزی پیچیده در دهان حس عجیبی دارد. و همین‌طور که به براکت‌ها و سیم‌ها عادت می‌کنیم، حواس‌مان باید به مراقبت هفته اول ارتودنسی هم باشد.

هر متخصص ارتودنسی نکات لازم را به بیماران‌اش می‌گوید، اما خیلی‌ها حتی پیش از آغاز درمان نگران‌اند و سوالاتی دارند. مثلا اینکه "ایا ارتودنسی درد دارد؟"، "روز اول ارتودنسی چه باید خورد؟" و ... اینجا مراقبت های هفته اول ارتودنسی را بررسی می‌کنیم که هم به بیمار کمک می‌کنند، هم مانع آسیب دیدن بریس‌ها می‌شوند.

روز اول ارتودنسی چه اتفاقی می‌افتد؟

قرار دادن بریس روی دندان‌ها هیچ ضرری ندارد؛ انگار که روی آنها برچسبی بچسبانید، البته یک برچسب محکم. نه سوزنِ بی‌حسی‌ای وجود دارد، نه چیز نگران‌کننده دیگری. متخصص براکت‌ها را به دندان‌های شما می‌چسباند و سیم‌ها را از درون آنها عبور می‌دهد.

به همین خاطر وقتی کسی می‌پرسد که ایا ارتودنسی درد دارد یا نه، کاری به این فرآیند ندارد و منظورش پس از نصب دستگاه ارتودنسی است. تقریبا 6 ساعت بعد از قرار دادن بریس‌هاست که سیم‌های قوس‌دار (آرچ وایرها) برای جابه‌جایی دندان‌ها به آنها نیرو وارد می‌کنند. این نیرو ملایم است، اما چند روزی طول می‌کشد تا به آن عادت کنید.

روز اول ارتودنسی و در طول این مدت، ممکن است دندان‌ها و فک‌های شما کمی درد داشته باشند. دقت داشته باشید که در هیچ مرحله‌ای از ارتودنسی، نباید درد شدیدی را احساس کنید. این حالت معمولا 3 تا 5 روز طول می‌کشد، و هر روز از روز قبل بهتر می‌شود.

در صورت صلاح‌دید پزشک می‌توانید پیش از جلسه‌ی باندینگِ ارتودنسی از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید، تا همان درد ملایمِ روز اول ارتودنسی را هم کمتر احساس کنید.

مراقبت هفته اول ارتودنسی

تمام اتفاقاتی که در روز اول درمان می‌افتد را مرور کردیم. حالا بیایید ببینیم مراقبت هفته اول ارتودنسی شامل چه کارهایی می‌شود :

از موم ارتودنسی استفاده کنید

مدت کوتاهی بعد از قرار گرفتن بریس‌ها در دهان ممکن است لب‌ها، زبان و گونه‌ها به خاطر آن تحریک شوند. چند روز بعد که به دستگاه ارتودنسی عادت می‌کنید، این حس هم از بین می‌رود.

البته به جای صبر کردن برای تسکین خود به خودِ درد، می‌توانید از موم مخصوص ارتودنسی استفاده کنید. این موم طبیعی روی براکت‌ها قرار می‌گیرد، و مانع کشیده شدن بریس به بافت‌های داخل دهان می‌شود.

این محصول مراقبت هفته اول ارتودنسی را بسیار راحت می‌کند. کافی‌ست تکه کوچکی از موم را جدا کنید، ناحیه مدنظر را با پنبه خشک کنید، موم را بین انگشتان‌تان بغلتانید تا گرم شود، و آن را روی براکت یا سیمی قرار دهید که اذیت‌تان می‌کند.

برخی افراد حتی از آدامس‌های بدون قند برای اینکار استفاده می‌کنند! که البته توصیه نمی‌شود.

از غرغره آب نمک کمک بگیرید

از همان روز اول ارتودنسی می‌توانید روی آب نمک برای تسکین راحت و طبیعی التهاب‌های ناشی از بریس‌ها حساب کنید.

نصف قاشق چایخوری نمک خوراکی را در یک فنجان آب گرم حل کنید. آب نمک را در دهان بچرخانید و بیرون بریزید. اینکار را هر چند وقت یکبار که لازم است تکرار کنید تا دهان‎تان آرام شود.

غذاهای نرم بخورید

علاوه بر سوالاتی مثل "ایا ارتودنسی درد دارد"، اینکه "روز اول ارتودنسی چه باید خورد" هم بارها از متخصص‌ها پرسیده می‌شود. هنگام مرورِ مراقبت هفته اول ارتودنسی، ارتودنتیست‌ها توصیه می‌کنند که روز اول غذاهای نرم میل کنید تا چسب مخصوصی که استفاده کرده‌اند فرصت سفت شدن داشته باشد.

احتمالا تا 5 روز دندان‌ها نسبت به فشار گاز گرفتن حساس خواهند بود، پس غذاهای نرم را حتما هفته اول (و همچنین بعد از جلسه‌هایی که بریس‌ها سفت می‌شوند) در لیست بگذارید، مثل سوپ، پوره سیب زمینی، سبزیجات بخارپز، فرنی، پودینگ، انواع اسموتی و ...

و اما چه چیزهایی نباید خورد؟ روز اول ارتودنسی و تا چند روز بعد از آن، بهتر است اصلا سراغ غذاهای سفت و آنهایی که باید زیاد جویده شوند نروید. ذرت بو داده و بلال، آجیل و تخمه، انواع آب‌نبات و تافی از جمله غذاهای ممنوع است. همچنین، اکیدا توصیه می‌شود چیزهایی مثل سیب خام و هویج را مستقیم گاز نزنید.

در کمترین حالت، خوردن غذاهای سفت شما را اذیت می‌کند. در بدترین حالت هم ممکن است بریس‌ها آسیب ببینند.

غذاهای خیلی سرد یا گرم نخورید

زیاد پیش می‌آید که غذاهای سرد و خنک برای مراقبت هفته اول ارتودنسی توصیه شوند. اصلا مراجعه به مطب دندانپزشک است و بستنی بعدش! با این حال، شاید بهتر باشد در روزهای اول غذاها را در دمای اتاق (تا حداکثر کمی خنک) میل کنید.

چرا؟ چون ممکن است لثه‌ها در طول هفته اول ملتهب باشند. منظور از التهاب گردن خونِ بالا در آنهاست. به همین خاطر، دماهای خیلی پایین یا بالا می‌توانند به لثه‌ها شوک وارد کنند.

اگر ورزش می‌کنید، از محافظ دهان استفاده کنید

اگر ورزشکار هستید، وقتی بریس دارید (یا حتی ندارید) استفاده از محافظ دهان بسیار مهم است. هر وقت که ورزش می‌کنید یا فعالیت بدنی‌ای انجام می‌دهید که می‌تواند باعث آسیب به صورت شود، باید از محافظ دهان استفاده کنید. مخصوصا ورز‌ش‌هایی مثل اسکیت بورد و بسکتبال.

اگر خدای ناکرده زمین بخورید یا چیزی به صورت‌تان بخورد، براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی می‎توانند بافت‌های نرمِ دهان را زخم کنند. خود بریس‌ها هم ممکن است آسیب ببینند. استفاده از محافظ دهان در تمام طول درمان توصیه می‌شود. اما در مراقبت هفته اول ارتودنسی مهم‌تر هم است، چون دهان حساس‌تر است.

اگر لازم شد، از مسکن استفاده کنید

گفتیم که در اولین مراحل درمان ارتودنسی، متخصص ارتودنسی تهران ممکن است به شما توصیه کند چند ساعتی پیش از جلسه باندینگ مسکن بخورید تا دردتان چند ساعت پس از نصب دستگاه کمتر شود. با این حال، مصرف مسکن در مراقبت هفته اول ارتودنسی هم امکان‌پذیر است؛ البته پس از مشورت با پزشک.

عادت‌های آسیب‌زا را کنترل کنید

یکسری عادت‌ها مانند جویدن مداد، خودکار، یخ و ناخن می‌تواند التهاب اولیه شما را بدتر کند. مصرف چیزهایی مانند نوشابه، قهوه، سیگار و قلیان هم همین‌طور. حتما این موارد را کنترل کنید تا مشکلی در هفته اول و هفته‌های آتی پیش نیاید.

صحیح مسواک زدن دندان‌ها و بریس را یاد بگیرید

مدتی بعد از روز اول ارتودنسی ممکن است حس کنید براکت‌ها و سیم‌ها هیچ هدفی ندارند جز اینکه غذا و پلاک در آن تجمع کنند! البته این به معنی افت بهداشت دهان و دندان شما نخواهد بود. صرفا قرار است کمی دقت و ظرافت بیشتری هنگام مسواک زدن به خرج دهید.

برای مسواک زدن ارتودنسی بهتر است از مسواک‌های نرمِ معمولی ترجیحا در کنار مسواک‌های مخصوص ارتودنسی استفاده کنید. نحوه صحیح مسواک زدن به شکل زیر است که البته فقط به مراقبت هفته اول ارتودنسی محدود نیست، و باید تا پایان درمان رعایت شود:

1) به اندازه یک نخود خمیردندان حاوی فلوراید روی مسواک بگذارید.

2) لب‌تان را بالا ببرید تا بتوانید لثه‌ها را ببینید (اگر لازم است، با دست لب را بالا نگه دارید).

3) از دندان‌های بالایی و از خط لثه شروع کنید. موهای مسواک را جایی بگذارید که لثه و دندان به هم می‌رسند. با حرکات دایره‌ای خط لثه را تمیز کنید. مسواک را به سمت پایین حرکت دهید و باقی سطح دندان را هم مسواک بزنید. بین براکت‌ها و سیم‌ها را جا نندازید.

4) این مراحل را روی دندان‌های پایینی هم تکرار کنید، اما از خط لثه به سمت بالا حرکت کنید.

5) زبان و سقف دهان را هم مسواک بزنید.

این روند باید دو دقیقه طول بکشد تا هم مواد غذایی پاک می‌شوند، هم پلاک‌ها. این مراقبت از آن جهت مهم است که جلوی پوسیدگی دندان و بیماری لثه را می‌گیرد. اتفاقاتی که می‌توانند روند درمان را دشوار و طولانی(تر) کند.

از نخ دندان و دهانشویه استفاده کنید

نخ دندان نقش مهمی در سلامت دهان و دندان دارد، با بریس یا بدون بریس. وقتی دستگاه ارتودنسی در دهان‌تان است، به کمک نخ دندان می‌توانید فاصله‌های بین دندان و پایین لثه را پاک کنید که بعضا با مسواک تمیز نمی‌شوند.

برای نخ دندان کشیدن، آن را آرام از بین سیم‌ها رد کنید و با حرکات C مانند نخ را حرکت دهید، نه به صورت عمودی و اره‌ای.

نهایتا، استفاده از دهانشویه‌های آنتی باکتریال و دارای فلوراید هم در مراقبت های هفته اول ارتودنسی توصیه می‌شود. البته دهانشویه حالتی کمک‌کننده دارد و نه جای مسواک زدن را می‌گیرد، نه جای نخ دندان کشیدن را.

تجربه یک ارتودنسی ایده‌آل، از روز اول تا روز آخر

امیدواریم حالا دید بهتری از اتفاقات روز اول ارتودنسی و مراقبت‌های هفته اول داشته باشید. همان‌طور که گفتیم، هر کلینیک و متخصص ارتودنسی تهران دقیقا به شما خواهد گفت چطور با بریس‌ها سر کنید؛ از غذاهای مجاز گرفته تا وقت‌هایی که باید برای معاینه مراجعه کنید.

فراموش نکنید که در یک کلینیک دندانپزشکی ایده آل، اصلا چیزی به نام سوال خنده‌دار یا احمقانه نداریم. پس هر سوالی که دارید را با ارتودنتیست‌تان در میان بگذارید. هدف متخصص کمک به شماست. چون هرچه اطلاعات بیشتری داشته باشید، نسبت به مراقبت هفته اول ارتودنسی و اصولا طول درمان‌تان اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت.