هر کتابی مناسب کودکان نیست!!

رپورتاژ :

برای گفتن از داستان برای کودکان باید داستان را از جایی دیگر شروع کرد. امروزه با توجه به تمام پیشرفت هایی که بشر در زمینه های مختلفی چون ارتباطات، تکنولوژی و ... داشته است، کسی نمی تواند منکر اهمیت کتاب شود. کتاب شاید تنها تکنولوژی است که از دوران های کهن هنوز برای ما کاربرد دارد و می تواند در زندگی ما تاثیر گذار باشد. بگذارید بحث را از زاویه دیگر آن نگاه کنیم. احتمالا این جمله را شنیده اید که می گویند: قبل از به کار گرفتن وسیله و امکاناتی باید فرهنگ استفاده از آن وسیله وجود داشته باشد. این سخن یک جمله حکیمانه است اما تنها فقط یک جمله نیست بلکه یک نظام را نیز درون خود پنهان کرده است. وقتی شما سیر تکامل و پیشرفت انسان را به شکل برعکس پیمایش کنید، بعد از ارتباطات جمعی امروز که دنیا را تسخیر کرده به تلویزیون و رادیو و ... می رسیم و بعد از آن به پایه ی اصلی یعنی کتاب می رسیم. البته خود کتاب نیز بر پایه مجلات و روزنامه ها بنا شده است که اینجا محل بحث ما نمی باشد. کارشناسان ارتباطات و روانشناسان و جامعه شناسان مسلما در ایران به قضیه واقف هستند از این رو سعی دارند در تلوزیون فرهنگ صحیح استفاده از وسایل ارتباط جمعی را آموزش بدهند اما یک نکته را فراموش کردند و آن این است که در ایران هنوز فرهنگ تلویزیون درست القا نشده است بنابراین پله بعدی آن یعنی فرهنگ ارتباطات جمعی نیز درست القا نخواهد شد. و ریشه تمام این مشکلات به کتاب و مجلات بر می گردد.

داستان برای کودکان، فرهنگ از ابتدا

آن چیزی که در القای فرهنگ بسیار می تواند مهم باشد این نکته است که فرهنگ مانند هر آموزشی دیگر در سنین پایین بهتر پاسخگو خواهد بود. در حقیقت در کودک بهتر می تواند تاثیر بگذارد تا کسی که جوان یا میانسال می باشد. این اتفاق کاملا طبیعی است. انسان هر چه بزرگ شود خواه، ناخواه اندوخته هایی خواهد داشت که به هیچ روی نمی خواهد آنها را از دست بدهد؛ با آن که بداند آن ها برای خود و جامعه خود مضر خواهد بود، اما کودک به دلیل این که چیزی در چنته خود ندارد اشتیاق به آموختن دارد و روح خود را بی دغدغه برای آموزش باز می گذارد از این رو طرح هرچیزی در آن به سادگی ممکن خواهد بود.

حال این مسئله را در کنار مسئله طرح شده در بالا قرار دهید. مشکل امروز ما در اصل فرهنگ می باشد و نه اقتصاد و تورم و جنگ و ... اگر فرهنگ مصرف درست بود، احتمالا وضعیت اقتصاد کمی بهتر از این بود و یا اگر فرهنگ مدیریت وجود داشت، اختلاس ها و ... امروزی به وجود نمی آمد. یا مهمتر از آن ها فرهنگ ارتباطات در ایران به شدت مشکل ساز شده است و باعث شده که بسیاری از جوانان ما خواسته یا ناخواسته درگیر مسائلی خاص شوند که آنها را از مسیر موفقیت خود دور می کند. این اتفاقی است که بلاشک در اکثر خانه ها و خانواده ها رخ می دهد. پس مشکل در کجاست؟ چرا وضعیت بهتر نمی شود؟ در ادامه پاسخ این سوال بسیار مهم را خواهیم داد و خواهیم دانست دوای این درد همان چیزی است که در بند پیش گفتیم.

ادامه یک روند غلط، غلط تر است

در حقیقت باید قبول کرد که وضعیت امروز ایران ما حاصل یک شب و دو روز و یک هفته نمی باشد. در حقیقت وضعیت امروز ما ریشه در تاریخی عجیب و غریب دارد که در وقت مقتضی سراغ آن می رویم. در اصل ما حاصل درختی هستیم که ریشه ای قطور دارد. باید این مشکل و این قصور را قبول کرد. اگر متعصبانه به داستان نگاه کنیم مسلما هر چه بگوییم به در بسته خواهیم خورد. حال که مشکل، در حقیقت این روند می باشد باید به نوعی سعی کرد درختی دیگر کاشت و از آن محافظت کرد. در کلام بهتر وقتی ما به عنوان پدر یا مادر سعی در تربیت فرزندان خود داریم ناخواسته، جوانه ای را بر این درخت نامیمون سبز می کنیم و این روند را ادامه می دهیم. این تقصیر ما نیست، چرا که ما جز این، چیزی آموزش ندیده ایم. اما آیا فرزندان ما حق ندارند که درست و صحیح آموزش ببینند؟ حال که عیوب این شجره مشخص شده چه لزومی است که این روند را ادامه دهیم  و بر بدبختی های بزرگتر بیفزاییم؟ بنابراین بگذاریم کتاب، که پایه همه فرهنگ ها می باشد، این آموزش های اساسی را و این فرهنگ های ناگفته را برای کودکان ما انجام دهد. نه کتابی به قطوری فرهنگ معین، کتاب داستان برای کودکان بهترین انتخابی است که می توان داشت. کودک در حقیقت حق دارد که آموزش درست ببیند، آموزشی که در آن فرهنگ های ارتباطی، دوست داشتن، زندگی کردن و ... به خوبی در آن بیان شود. داستان برای کودکان به هر شکل آن، چه نوشتاری، چه قصه صوتی و حتی لالایی کودکان، با ارائه مثال های مشخص و قابل فهم زندگی درست را در روح سفید کودک می نگارد. اما مهم این است که شما به کتاب اعتماد داشته باشید.

کتاب بد، راه بدتر

در  انتهای این مقاله بعد از گفتن این همه اتفاقات و دلایل یک گزینه مهم را نباید فراموش کرد که می تواند همچون زهری در این جام شیرین باشد و کام ما را تلخ تر کند و ناچار در آن موقع باید بگوییم که روش سنتی چه خوش تر می نمود. در حقیقت تاثیری که کتابهای داستان بر روی فرزند دارد به دلیل استفاده از از زبان کودکان و استفاده از مثال ها و تمثیل ها، بسیار بالاست. از این رو اگر کتابی ناخواسته انتخاب شود که نتیجه ای عکس بدهد، در این صورت با یک فاجعه انسانی طرف خواهیم شد. از این رو سعی کنید در انتخاب کتاب حساسیت بالا داشته باشید و سعی کنید کتاب خوب را بشناسید یا حداقل از مرجعی که تهیه می کنید به آن مطمئن باشید. مثلا سایت کتابچین می تواند یکی از این مراجع بسیار معتبر و قوی در این زمینه محسوب شود که می توان به کتاب های آن اعتماد کرد. اما در نهایت این شما هستید که کتاب مناسب را برای کودک خود خود را انتخاب می کنید. بنابراین آن را کم ارزش ندانید که زندگی آینده کودکان شما به آن وابسته است.