پیشگیری از فلج مغزی با مداخلات حین بارداری و زایمان

والدین می‌توانند با انجام اقداماتی از فلج مغزی در کودک خود پیشگیری کنند: ویزیت های منظم، حفظ سلامت جسمانی، مصرف اسید فولیک، اجتناب از عادات ناسالم، آزمایش ناسازگاری خون، انتخاب پزشک، نوع زایمان و بیمارستان مناسب، مراقبت از زردی نوزاد و واکسناسیون به موقع

فلج مغزی نوعی اختلال عصبی-حرکتی است که بر اثر آسیب مغزی پیش، حین، یا بلافاصله پس از زایمان ایجاد می‌شود. این وضعیت درمان قطعی ندارد و کودکان مبتلا معمولاً به مراقبت‌های پزشکی طولانی‌مدت نیاز دارند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این اختلال توصیه میکنیم حتما این مطلب را مطالعه نمایید.

علل اصلی فلج مغزی شامل آسیب‌های فیزیکی و عفونت‌های ویروسی هستند. برای مثال، مننژیت نوزادی می‌تواند بافت مغز را ملتهب کند و منجر به این عارضه شود. همچنین، استفاده از ابزارهایی مانند فورسپس یا مکش وکیوم هنگام زایمان ممکن است به سر، گردن یا شانه‌های نوزاد آسیب برساند.

بهترین راه پیشگیری، دریافت مراقبت‌های پزشکی باکیفیت در دوران بارداری است. مراقبت مناسب می‌تواند خطر عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی را کاهش دهد. همچنین، پزشکان مجرب معمولاً نیازی به ابزارهای تهاجمی استخراج ندارند، چراکه استفاده نادرست از این ابزارها ممکن است آسیب مغزی دائمی به نوزاد وارد کند.

مادران باردار می‌توانند با تمرکز بر تغذیه سالم و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی باکیفیت، خطر ابتلا به فلج مغزی را کاهش دهند. تحقیقات نشان می‌دهند جوامعی با نرخ بالای فلج مغزی معمولاً با محدودیت در دسترسی به غذای سالم و خدمات بهداشتی مناسب مواجه‌اند.

عواملی مانند بیماری‌ها، عفونت‌های ویروسی، زایمان زودرس، آسیب‌های جسمی و عوارض زایمان می‌توانند منجر به فلج مغزی شوند. شناسایی این عوامل و آگاهی مادران از علائم خطر می‌تواند از پیامدهای منفی پیشگیری کند:

آسیب جسمی

پزشکان بی‌تجربه که برای تسریع زایمان از ابزارهایی مانند فورسپس استفاده می‌کنند، ممکن است به نوزاد آسیب جدی وارد کنند. این ابزارها می‌توانند به سر، گردن و شانه‌های نوزاد آسیب رسانده و منجر به صدمات مغزی شوند.

روش دیگری مانند کشیدن وکیوم نیز ممکن است به سر نوزاد آسیب وارد کند. پزشکان مجرب معمولاً روش‌های ایمن‌تری را انتخاب می‌کنند تا سلامت جسمی نوزاد به خطر نیفتد.

آسیب فیزیکی یکی از دلایل اصلی فلج مغزی است که اغلب قابل پیشگیری است. استفاده نادرست از ابزارهای زایمانی یا عدم مدیریت صحیح آسیب‌های حین زایمان می‌تواند ناشی از قصور یا سهل‌انگاری پزشکی باشد.

بیماری‌ها و عفونت‌های ویروسی

زردی (یرقان)

زردی، که به دلیل سطح بالای بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود، اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به فلج مغزی شود. سطوح سمی بیلی‌روبین ممکن است به مغز نفوذ کرده و آسیب دائمی ایجاد کند.

آزمایش فاکتور Rh برای جلوگیری از زردی

دریافت آزمایش فاکتور Rh در دوران بارداری می‌تواند به پیشگیری از مشکلات ناشی از ناسازگاری Rh بین مادر و نوزاد کمک کند. اگر مادر Rh منفی باشد و نوزاد Rh مثبت باشد، سیستم ایمنی مادر ممکن است گلبول‌های قرمز نوزاد را شناسایی کرده و به آن‌ها حمله کند. این وضعیت می‌تواند منجر به عوارضی مانند زردی و آسیب‌های مغزی شود.

با تشخیص ناسازگاری Rh در مراحل اولیه بارداری، پزشک می‌تواند درمان‌های پیشگیرانه مانند تجویز گلوبولین ایمنی Rh یا همان Rhogam را آغاز کند. این درمان از تولید آنتی‌بادی‌های مضر در بدن مادر جلوگیری کرده و احتمال بروز مشکلات جدی را کاهش می‌دهد.

در موارد شدیدتر، مراقبت‌های پزشکی اضافی ممکن است برای حفظ سلامت نوزاد لازم باشد. این اقدامات می‌توانند خطر ابتلا به زردی و مشکلات مرتبط با آن، که یکی از عوامل خطر فلج مغزی است، را کاهش دهند. بنابراین، آزمایش فاکتور Rh یک گام مهم در اطمینان از بارداری سالم و پیشگیری از عوارض ممکن است.

عفونت‌های ویروسی

عفونت‌هایی مانند مننژیت نوزادی با ایجاد التهاب در مغز و سیستم عصبی مرکزی، خطر فلج مغزی را افزایش می‌دهند. تشخیص و درمان به‌موقع این شرایط توسط پزشکان باتجربه می‌تواند از آسیب‌های پایدار جلوگیری کند.

زایمان‌های زودرس

نوزادان نارس و کم‌وزن بیشتر در معرض خطر ابتلا به فلج مغزی هستند. این نوزادان به دلیل رشد ناقص اندام‌ها و سیستم‌های بدنی، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر مشکلاتی مانند زردی دارند. همچنین، فرایند زایمان می‌تواند خطر آسیب به آن‌ها را افزایش دهد.

مراقبت‌های پزشکی باکیفیت در دوران بارداری می‌تواند خطر زایمان زودرس را کاهش داده و شرایطی مانند یرقان یا آسیب‌های هنگام زایمان را مدیریت کند.

عوارض زایمان

در زایمان‌های دشوار، چرخش غیرطبیعی کودک در کانال زایمان ممکن است جریان اکسیژن به مغز او را مختل کند. کمبود اکسیژن در حین زایمان می‌تواند به آسیب مغزی و در نهایت فلج مغزی منجر شود.

پرسنل پزشکی باتجربه معمولاً می‌توانند این عوارض را به‌موقع شناسایی و مدیریت کنند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.

قرار گرفتن در معرض سموم

قرار گرفتن مادر باردار در معرض سمومی مانند متیل جیوه می‌تواند خطر آسیب مغزی و فلج مغزی را افزایش دهد. آگاهی از محیط اطراف و شناسایی عوامل سمی موجود می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند. مراقبت‌های پیشگیرانه و رعایت نکات ایمنی محیطی برای مادران باردار بسیار مهم است.

والدین چگونه می‌توانند از ابتلای فرزند خود به فلج مغزی جلوگیری کنند؟

اگرچه خطر آسیب در هنگام زایمان هرگز به صفر نمی‌رسد، مراقبت مناسب می‌تواند احتمال ابتلای کودک به فلج مغزی را به حداقل برساند. در اینجا چند راهکار مهم برای کاهش خطر ابتلا به فلج مغزی آورده شده‌اند:

• ویزیت پزشک قبل از بارداری. بررسی سلامت عمومی و انجام آزمایش‌های ضروری (مانند آزمایش سازگاری خون) می‌تواند خطرات احتمالی را شناسایی کند.
• حفظ سلامت جسمانی در دوران بارداری. مادر باید عادات سالم مانند تغذیه مناسب، ورزش (با مشورت پزشک) و مدیریت بیماری‌های موجود مانند تیروئید و دیابت را رعایت کند.
• مصرف اسید فولیک. مصرف منظم اسید فولیک می‌تواند خطر زایمان نارس را کاهش دهد که یکی از عوامل خطر فلج مغزی است.
• شرکت در ملاقات‌های منظم مراقبت‌های پیش از زایمان. سونوگرافی‌ها و بررسی‌های منظم می‌توانند مشکلات را در مراحل اولیه شناسایی کرده و درمان مناسب را آغاز کنند.
• اجتناب از عادات ناسالم. از مصرف الکل، سیگار و داروهای غیرمجاز در دوران بارداری خودداری کنید.
• آزمایش برای ناسازگاری خون. اگر مادر و پدر ناسازگاری خونی دارند، این وضعیت باید شناسایی شده و اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
• انتخاب مناسب برای نوع زایمان. اگر شرایط اجازه دهد، سعی کنید از زایمان سزارین اجتناب کنید، مگر در مواردی که پزشک ضرورت آن را تشخیص دهد.
• انتخاب پزشک و بیمارستان مناسب. انتخاب پزشک و بیمارستان معتبر با سابقه خوب در مراقبت‌های بارداری و زایمان می‌تواند کمک بزرگی به پیشگیری از مشکلات حین زایمان کند.
• مراقبت از زردی نوزاد. درمان زردی نوزاد در مراحل اولیه بسیار مهم است تا از عوارض جدی مانند کرنیکتروس جلوگیری شود.
• واکسن‌ها و ایمن‌سازی. از واکسن‌های ضروری مانند مننژیت و سرخجه غافل نشوید. این واکسن‌ها خطر ابتلا به بیماری‌هایی را که می‌توانند منجر به فلج مغزی شوند، کاهش می‌دهند.
• اقدامات احتیاطی. استفاده از صندلی ماشین مناسب و امن برای جلوگیری از آسیب به سر نوزاد در حین تصادفات و حوادث ضروری است.

با انجام این اقدامات، والدین می‌توانند شانس تولد کودک سالم را افزایش دهند و خطر ابتلا به فلج مغزی را کاهش دهند.

با پیشگیری از آسیب هنگام تولد از کودک خود محافظت کنید

هرچند فلج مغزی درمانی ندارد، مادران باردار می‌توانند با درک و آگاهی از عوامل بهداشتی مؤثر، خطر ابتلا به این بیماری را برای خود و فرزندشان کاهش دهند.

مادران باردار و خانواده‌ها باید به شناسایی زودهنگام خطرات و کاهش آن‌ها توجه کنند. با اطمینان از دریافت مراقبت‌های بهداشتی باکیفیت و جلوگیری از سهل‌انگاری پزشکی، می‌توان از سلامت کودک محافظت کرد.