بعد از ترک مصرف کافئین چه اتفاقی در بدن ما می افتد؟

رپورتاژ :

بر روی اولین چیزی که در زمان بیدار شدن از خواب به ذهنتان می‌آید، تمرکز کنید. به طور معمول افراد به قهوه یا چای صبحگاهی خود برای شروع یک روز جدید فکر می‌کنند. شاید برای شما جالب باشد که بدانید حدود 75 تا 80 درصد از مردم جهان به طور منظم نوشیدنی‌های کافئین‌دار را در اولویت مصرف روزانه خود قرار می‌دهند. در حقیقت افراد برای شروع یک روز پر انرژی یا برطرف نمودن کسالت و خمودگی عصرگاهی خود به کافئین نیاز دارند؛ این کافئین‌ها به طور معمول از مصرف قهوه، چای یا شکلات‌های کافئین‌دار تامین می‌شود. همچنین با افزایش سن، میزان مصرف کافئین زیادتر می‌شود زیرا افراد مسن برای دریافت و ذخیره انرژی به یک ماده خارجی مانند کافئین نیاز دارند. مصرف مداوم نوشیدنی‌ها و محصولات کافئین‌دار باعث وابستگی به کافئین خواهد شد.

تشخیص درصد یا تعداد افراد وابسته به کافئین بسیار سخت است اما محققان می‌گویند افرادی که به طور روزانه از کافئین استفاده می‌کنند، با احتمال بالا به کافئین اعتیاد دارند. اگر هر روز یک یا چند فنجان قهوه یا چای می‌نوشید، این احتمال بسیار زیاد است که در زمان عدم استفاده از چای یا قهوه احساس کسلی و خستگی بسیار زیادی داشته باشید؛ این شرایط نشان‌دهنده اعتیاد شما به کافئین است.

تاثیر کافئین بر بدن چگونه است؟

کافئین، یک محرک برای سیستم عصبی مرکزی بدن است. مصرف کافئین باعث احساس شادی، تحریک انرژی، احساس خوب و هشیاری می‌شود. بعضی افراد نسبت به مصرف کافئین حساسیت دارند. همچنین این احتمال وجود دارد که مغز افراد حساس به کافئین نسبت به افراد معمولی، وابستگی بیشتری پیدا کند. وابستگی به کافئین دلایل مختلفی دارد که یکی از این دلایل، ژنتیک است. مصرف کافئین، مزایای بسیاری از جمله احساس سرخوشی، هوشیاری، بهبود انرژی و متابولیسم بدن را به همراه دارد. شما می‌توانید با مصرف قرص کافئین نیاز روزانه خود را به این ماده کاربردی و انرژی‌بخش تامین کنید. در کنار مزایایی که مصرف کافئین به همراه دارد، باید نسبت به عوارض جانبی احتمالی آن نیز دقیق باشید.

مصرف کافئین می‌تواند با عوارض احتمالی زیر همراه باشد :

• رفلاکس اسید معده
• انقباض عضلانی
• تحریک‌پذیری
• عصبی شدن
• مشکلات قلبی عروقی
• درد بدن
• مشکلات اجتماعی
• مشکل در تمرکز
• اختلالات فکری
• اختلالات خواب
• اضطراب
• افسردگی
• دل درد و اختلال در گوارش

مصرف کافئین به ویژه در نوجوانان و کودکان خطرناک است؛ بهتر است مصرف کافئین در سنین پایین را محدود کنید زیرا می‌تواند اضطراب و استرس افراد مصرف‌کننده را زیاد کند. درست مانند عوارض هر داروی دیگری، این احتمال وجود دارد که مغز و بدن شما به کافئین وابسته شود. مصرف کافئین در دوزهای بین 750 تا 1200 میلی‌گرم در روز می‌تواند باعث بروز وابستگی و اعتیاد شود. به طور دقیق نمی‌توانیم درصد کافئین یک فنجان قهوه را مشخص کنیم اما به صورت حدودی باید بگوییم که یک فنجان قهوه حاوی95 میلی‌گرم کافئین است که به نوع، برند و طرز تهیه آن بستگی دارد.

علائم اعتیاد و ترک کافئین

اگر بدون مصرف یک فنجان چای یا یک فنجان قهوه نمی‌توانید روز خود را آغاز کنید و مدام احساس خستگی می‌کنید، اگر فعالیت‌های بدنی شما با اختلال روبه‌رو شده است و در نهایت اگر انرژی کافی برای فعالیت‌های روزمره خود را ندارید، باید به شما بگوییم که با احتمال بسیار بالا شما به کافئین وابسته شده‌اید. اگر شما در تلاش هستید که مصرف کافئین را به حداقل برسانید اما نتوانسته‌اید بر روی تصمیم خود بمانید، این نشانه اعتیاد به کافئین است. همچنین پس از ترک کافئین، احتمال بروز علائم فیزیکی و فکری بسیار زیاد است.

از جمله مهم‌ترین علائم ترک کافئین سردرد است اما علائم زیر نیز دیده شده است :

• حالت افسردگی
• مشکل در تمرکز
• خواب آلودگی
• تحریک‌پذیری و حساسیت
• احساس گیجی خستگی
• انرژی کم
• ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزانه
• کاهش هشیاری
• بدخلقی و نارضایتی از شرایط

علائم بالا در زمان ترک کافئین بیشتر دیده شده است اما این احتمال وجود دارد که علائم آنفولانزا مانند حالت تهوع، استفراغ و درد یا سفتی عضلات را نیز تجربه کنید. علائم ترک کافئین از 12 تا 24 ساعت پس از عدم مصرف چای، قهوه یا شکلات‌های کافئین‌دار بروز می‌کند. این علائم می‌تواند از 2 تا 9 روز ادامه یابد. اگر شرایطی را تجربه می‌کنید که ترک کافئین برای شما سخت شده و برخی از گزینه‌های درمانی روی شما جواب نمی‌دهد، با پزشک خود درباره کاهش وابستگی به کافئین مشورت کنید. پزشک متخصص روش‌هایی متناسب با وضعیت اعتیاد شما به کافئین را برایتان در نظر خواهد گرفت تا درمان شما سریع‌تر انجام گیرد.

شما می‌توانید مراحل ترک کافئین زیر را قبل از مراجعه به پزشک امتحان کنید :

• مصرف روزانه آب و نوشیدنی‌های طبیعی را افزایش دهید.
• یک نوشیدنی کافئین‌دار در روز را با یک نوشیدنی بدون کافئین جایگزین کنید. به عنوان مثال اگر به طور معمول صبح‌ها چند فنجان قهوه یا چای می‌نوشید، یکی از آنها را با آب داغ، لیمو و عسل یا دمنوش‌های گیاهی جایگزین کنید.
• فعالیت بدنی یا به طور کلی ورزش را در برنامه روزانه خود قرار دهید. این اقدام، یک محرک طبیعی و موثر برای بدن و سیستم عصبی شماست.

در صورتی که با انجام اقدامات بالا شرایط شما بهبود یافت، آنها را ادامه دهید تا اعتیاد شما به کافئین از بین برود. این احتمال وجود دارد که پس از اقدامات بالا نتایج مطلوبی دریافت نکنید و همچنان به کافئین و مصرف آن وابسته باشید؛ در این شرایط حتما به پزشک مراجعه کنید تا درمان ترک کافئین را برای شما در نظر بگیرد. پزشک ممکن است برای شما آزمایش تجویز کند تا درباره شرایط فیزیکی، ویتامین‌ها و کمبودهای بدنی شما اطلاعات بیشتری کسب کند. فعالیت روزانه خود را بیشتر کنید، شب‌ها به موقع و کامل بخوابید، ویتامین‌های خود را از طریف مصرف میوه‌ها و سبزیجات کامل کنید، مایعات بیشتری مصرف کنید و به طور کلی از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید؛ تمامی موارد گفته شده در درمان وابستگی شما به کافئین موثر خواهد بود. همچنین اگر کمبود انرژی روزانه شما به دلیل کمبود ویتامین است، بهتر از مکمل‌های ویتامین در رژیم غذای خود استفاده کنید تا انرژی مورد نیاز فعالیت‌های روزانه خود را به دست آورید.

کلام آخر

اگر فکر می‌کنید که به کافئین و خوراکی‌های کافئین‌دار وابسته شده‌اید، نگران نباشید در حقیقت شما تنها نیستید و افراد زیادی در سراسر دنیا به نوشیدنی‌ها و شکلات‌های کافئین‌دار اعتیاد دارند. در این شرایط لازم است که شما نسبت به اعتیاد خود به کافئین آگاه باشید و قدم‌های لازم را جهت ترک آن بردارید. راه‌حل‌های زیادی برای ترک کافئین وجود دارد؛ به طور مثال شما می‌توانید نوشیدنی‌های بدون کافئین را با نوشیدنی‌های کافئین‌دار جایگزین کنید؛ به طور مثال شما می‌توانید نوشیدن یک فنجان دمنوش، یک فنجان آب داغ لیمو عسل یا یک لیوان آبمیوه طبیعی را جایگزین یک فنجان قهوه مصرفی روزانه خود کنید. در برخی شرایط تنها کافیست تعداد فنجان‌های چای یا قهوه مصرفی روزانه خود را کاهش دهید و به مرور آنها را به صفر برسانید. همچنین این احتمال وجود دارد که با مصرف مکمل کافئین بتوانید برای مدتی از نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های کافئین‌دار دوری کنید و در ادامه به طور کامل آن را ترک کنید. در نهایت این نکته را در نظر بگیرید که با پیروی از یک سبک زندگی و غذایی سالم، ورزش کردن، استراحت به‌موقع و مواردی از این دست می‌توانید انرژی روزانه خود را افزایش دهید و نیاز خود را به مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار به حداقل برسانید.