روش تعویض دنده دوچرخه
روش تعویض دنده دوچرخه رپورتاژ :
دوچرخه یکی از وسایل نقلیۀ غیرموتوری است که بشر از دیرباز تا به امروز برای تردد در معابر شهری، مسابقات و غیره از آن استفاده می‌کنند. با گذشت زمان، ساختار و نحوۀ عملکرد دوچرخه‌ها نیز دچار یک‌سری تغییر و تحولات اساسی شده‌است. به‌طوری‌که دوچرخه‌های جدید علاوه‌بر ساختار مستحکم و وزن کم، از دندۀ سبک و سنگین و چرخ‌دنده‌های مختلف برخوردار هستند. درواقع این سیستم جهت افزایش قدرت و سرعت این وسیله برای تردد در سر بالایی‌ها و سراشیبی‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌است. با توجه به اینکه دوچرخه در شرایط مختلف قرار می‌گیرد و نیاز به تعویض دنده دوچرخه احساس می‌شود.
در این بخش قصد داریم نحوۀ صحیح تعویض دنده دوچرخه را به شما آموزش دهیم و برای خرید دوچرخه به اینجا مراجعه فرمایید.
نحوۀ عملکرد چرخ‌دندۀ دوچرخه
چرخ‌دنده بخش اصلی و مهم قوای محرکه در دوچرخه محسوب می‌شود و وظیفۀ انتقال قدرت پاها و پدال را به چرخ‌ها برعهده دارد. بدین صورت که هنگام پدال زدن، نیرو به زنجیر وارد می‌گردد و بدین ترتیب با چرخش زنجیر روی چرخ‌دنده‌ها، دوچرخه شروع به حرکت می‌کند. درواقع تا زمانی‌که چرخ‌دنده به پدال و چرخ عقب متصل نباشد، هیچ‌گونه انتقال قدرت و حرکتی مشاهده نخواهد شد. در این راستا نیز دو نوع دوچرخۀ تک‌سرعته و چندسرعته وجود دارد. محصولات تک‌سرعته صرفاً به‌وسیلۀ دو چرخ‌دنده که یکی در عقب و دیگری در جلو (متصل به پدال و طبق قامه) قرار گرفته‌است شروع به حرکت می‌کنند.
اما در دوچرخه‌های چندسرعته، چرخ‌دنده‌های عقب و جلو به چند بخش از کوچک تا بزرگ تقسیم شده‌اند که با قرارگرفتن شیفتر در دو قسمت، دنده‌ها به‌صورت جداگانه تعویض می‌شود. به‌عبارت دیگر هنگام تعویض دنده دوچرخه، فرد باید دنده‌های عقب و جلو را به ترتیب تعویض كند تا دنده‌ها به حالت سبک و سنگین در بیایند و به‌راحتی بتوانند در سربالایی و سراشیبی‌ها حرکت کنند. البته برای سهولت تعویض دنده دوچرخه، یک‌سری اعداد روی شیفتر حک شده‌است و با استفاده از آن‌ها می‌توان دنده را در موقعیت مناسب قرار داد.
تفاوت دندۀ سبک و سنگین
همان‌طور که در بخش قبل نیز به آن اشاره كردیم، برای دوچرخه‌های دنده‌ای، دو نوع دندۀ سبک و سنگین تعریف شده‌است. که نحوۀ عملکرد آن‌ها با چرخش زنجیر روی چرخ‌دنده‌های کوچک و بزرگ ارتباط مستقیم دارد و بدین ترتیب فرآیند تعویض دنده نمایان می‌شود. درخصوص تفاوت دنده‌های سبک و سنگین نیز باید بگوییم که این روش در اصل برای کاهش فشار بر راکب جهت تردد در معابر مختلف به‌وجود آمده‌است. بدین نحو که هنگام رکاب زدن در سربالایی‌ها، دنده را پایین می‌آوریم تا پاها چرخش بیشتری نسبت به چرخ عقب داشته باشند. در این حالت با سرعت کم و گشتاور بالا، مسیر را طی می‌کنیم و کمترین فشار به بدن ما وارد می‌شود.
در مقابل نیز برای حرکت در سراشیبی‌ها، دنده را تا حد امکان بالا می‌بریم. به‌طوری‌که تعداد چرخش پاهایمان کمتر از چرخ عقب شود. هدف از این کار، کاهش گشتاور و افزایش قدرت رکاب زدن است. بر همین اساس گرد تعویض دنده دوچرخه را به‌درستی انجام داده باشید، با حداکثر توان و سرعت بهینه می‌توانید سرپایینی‌ها را پشت سر بگذارید و نهایت قدرت و سرعت دوچرخه‌تان را تجربه کنید.
نحوۀ تنظیم و تعویض دنده دوچرخه
برای اینکه به یک دوچرخه‌سوار خوب و حرفه‌ای تبدیل شوید و بتوانید از قابلیت‌های آن استفاده كنيد، می‌بایست با روش صحیح تعویض دنده دوچرخه و زمان مناسب انجام آن آشنایی داشته باشید. از آنجایی که دو دنده روی این وسیله نقلیۀ غیرموتوری نصب شده‌است، تعویض دنده‌ها باید با دقت و حساسیت بیشتر انجام شود. بدین صورت ابتدا باید شروع به رکاب‌زدن کنید و پس از آن براساس شرایط محیط، دنده‌ها را یکی‌یکی کم یا زیاد کنیم. با این کار راحت‌تر می‌توانید دندۀ مطلوب و موردنظرتان را بیابید و با سرعت و گشتاور مناسب به راه خود ادامه دهید. نکتۀ قابل توجه اینکه از تعویض دنده دوچرخه به دفعات مکرر و پشت سر هم پرهیز کنید، زیرا این کار موجب هرز شدن چرخ‌دنده‌ها و خرابی زودهنگام سیستم دنده و اجزای مختلف آن می‌شود.
انواع دنده دوچرخه
با توجه به نیاز کاربران انواع مختلفی از دنده روی دوچرخه‌ها نصب شده‌است و به‌تبع آن نحوۀ تعویض دنده دوچرخه نیز برای هرکدام از مدل‌های موجود متفاوت خواهد بود. بدین ترتیب اصلی‌ترین مدل‌های دنده و نحوۀ تعویض دنده دوچرخه برای هر یک از آن‌ها به شرح زیر است :
1. تعویض دنده با شست
این مدل از دنده معمولاً روی دوچرخه‌های کوهستان نصب می‌شود. با توجه به اینکه این نوع دنده به انگشتان شست بسیار نزدیک است و صرفاً با انگشت شست به سمت بالا و پایین حرکت داده می‌شود، با نام تعویض دنده دوچرخه با شست شناخته شده‌است و بسیاری از دوچرخه‌سواران این نوع دنده را انتخاب می‌کنند.
2. دنده ترکیبی
دنده‌های ترکیبی نیز عمدتاً روی دوچرخه‌های هیبریدی یا تناسب اندام به‌کار برده می‌شوند و در این مدل تعویض دنده دوچرخه، با ترکیب انگشت اشاره و شست انجام می‌گردد. البته برای دنده ترکیبی دو اهرم جداگانه در نظر گرفته شده‌است و برای پایین آوردن دنده، از انگشت شست و اهرم کوچک‌تر استفاده می‌کنند. در صورتی که راکب بخواهد دنده را افزایش داده و بالا ببرد، می‌بایست با انگشت اشارۀ خود اهرم بزرگ را به جلو حرکت دهد.
3. دنده چرخشی
دنده‌های چرخشی کاملاً مشابۀ گاز موتورسیکلت هستند و با چرخاندن آن به سمت عقب و جلو، فرآیند تعویض دنده دوچرخه انجام می‌شود. این مدل از دنده کمترین فضا را اشغال می‌کند و در امتداد دستگیره‌ها نصب شده‌است. در صورتی که دوچرخۀ شما فرمان پیچشی و جمع‌وجور دارد، توصیه می‌کنیم حتماً از این نوع دنده استفاده كنید.
خاطرنشان می‌شود که به‌منظور بهبود عملکرد و کارایی دنده‌ها، می‌بایست هرازگاهی سیستم دنده و چرخ‌دنده‌ها را روغن‌کاری كنید. علاوه‌بر این با تنظیم سیم دنده‌های عقب و جلو، می‌توانید خلاصی به‌وجودآمده هنگام تعویض دنده دوچرخه را ازبین ببرید و تا حد زیادی از خرابی‌های احتمالی و زودهنگام جلوگیری کنید.
جمع‌بندی
اکنون که با نحوۀ صحیح تنظیم و تعویض دنده دوچرخه آشنا شدید، می‌توانید متناسب با نیاز، مدل دوچرخه و شرایط اقتصادی، مناسب‌ترین و باکیفیت‌ترین چرخ‌دنده، دنده و شیفتر را انتخاب و مورد استفاده قرار دهید. همواره به یاد داشته باشید که هرچه کیفیت و کارایی چرخ‌دنده و دنده‌ها در سطح بالاتری قرار داشته باشد، به‌تبع آن شاهد بهبود عملکرد و افزایش طول عمر قطعات اصلی و مهم دوچرخه خواهید بود. بدین ترتیب هنگام انتخاب و خرید این نوع از وسایل نقلیۀ غیرموتوری، نهایت دقت را به خرج دهید و محصولات باکیفیت، استاندارد و دارای دنده و شیفتر مناسب را خریداری كنید.
