آشفتگی و استرس کودک خود را بشناسید
آشفتگی و استرس کودک خود را بشناسید رپورتاژ :
یکی از اولویت های جوامع امروزی پرورش کودکانی سالم در ابعاد جسمانی و روانی است.
مطالعات انجام شده نشان می دهد که عملکردهای اشتباه و اختلال هایی که در بزرگسالی دیده می شود اغلب ریشه در کودکی افراد دارد، این موضوع بر اهمیت شناسایی مشکلات کودکان می افزاید.
با پیشرفت های حاصل شده در صنایع مختلف در ابعاد جهانی و تاثیر شگرف رسانه های اجتماعی به زندگی افراد، مشکلات رفتاری کودکان روز به روز افزایش می یابد.
بازی کودک می تواند یکی از عواملی باشد که این استرس را کاهش دهد.
دسته بندی مشکلات رفتاری
مشکلات رفتاری در کودکان غالبا به دو دسته ی بزرگ مشکلات احساسی و درونی و مشکلات رفتاری قابل مشاهده تقسیم می شوند.
مشکلات رفتاری قابل مشاهده
این گونه رفتارها معطوف به بیرون هستند و قابل مشاهده می باشند، مانند پرخاشگری، تکانشگری و …
مشکلات احساسی و درونی
این گونه مشکلات معطوف به درون کودک هستند که شامل رفتارهای بیش از حد کنترل شده همراه با تعارض های روانی و هیجانی می شوند.
از جمله مشکلات رفتاری درون ریز می توان به افسردگی، اضطراب و استرس اشاره کرد.
مشکلات درونی ممکن است از چشم اطرافیان و والدین پنهان بماند و تا مدت ها مداخلاتی برای آن ها صورت نگیرد.
در این مقاله قصد داریم به یکی از مشکلات درونی اساسی در کودکان به نام اضطراب و استرس کودکان بپردازیم.
البته اضطراب و استرس دو مقوله ی جدا هستند ولی به سبب همپوشانی بسیار زیاد این دو در یک مقاله به بررسی هر دوی آنها پرداخته ایم، ولی قبل از شروع بحث تعریف مختصری از هر کدام ارائه می دهیم :
استرس
استرس یکی از مکانیسم های اساسی بدن برای کنترل و سازگاری بدن با رویداد های دشوار و موقیعت های استرس زاست و می تواند مثبت و مفید باشد ولی زمانی که میزان استرس شدید شود، به آن استرس منفی می گویند و می تواند مخرب بوده و زندگی آینده ی کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
استرس واکنشی دفاعی است نسبت به فشارهای محیطی و ناتوانی در برابر رفع آنها.
اضطراب
اضطراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته که فرد تجربه می کند و آن شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژیکی است.
انواع اضطراب
انواع اختلالات اضطراب در کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر می باشد.
- اضطراب جدایی
- فوبیا
- اضطراب اجتماعی
- اختلال پنیک
علت ایجاد اضطراب و استرس در کودکان
- خشونت فیزیکی و عاطفی
- بیماری
- والدین بی توجه
- اتفاقات غیر قابل پیش بینی
- مورد آزار واقع شدن در مدرسه
- قوانین سخت و غیر قابل انعطاف والدین
- فیلم یا کتاب هایی با محتوای ترسناک
- بی ثباتی والدین (پول و نگرانی های شغلی، آشفتگی خانوادگی، هیجان والدین)
- تغییرات اساسی در خانواده
- فوت یکی از والدین یا اعضای خانواده
- جدایی و طلاق والدین
- همنشینی با افراد مضطرب
- تولد خواهر یا برادر جدید
- مشاهده رویدادهای فاجعه آمیز در اخبار
- فشار آکادمیک (تمایل به خوب انجام دادن تکالیف به طوری که کودک هر گونه اشتباه را بد بداند و تمایل داشته باشد هر کاری را به بهترین وجه و به نحو احسن انجام دهد.)
علائم استرس و اضطراب در کودکان
همان طور که در ابتدای متن گفته شد استرس و اضطراب در کودکان جزو مشکلات درونی کودک محسوب می شوند و معمولا تشخیص آن ها با دشواری همراه است زیرا کودک به سختی در مورد احساسات خود صحبت می کند و همین موضوع در تشخیص اختلالات تاثیر می گذارد.
با این حال با توجه به تغییرات و نوسانات خلقی کودک می توانیم تا حدودی به میزان اضطراب و استرس در کودکان پی ببریم.
اضطراب و استرس می تواند به صورت جسمی یا به صورت عاطفی و احساسی خود را نشان دهد.
نشانه های عاطفی اضطراب
- واکنش های تکانه ای پرخاشگرانه و شدید (حمله، گاز گرفتن، گریه و جیغ و داد در مقابل مشکلات کوچک و کم اهمیت)
- تغییرات رفتاری (زودرنجی، کج خلقی، لجبازی، رفتار بی ثبات، پرخاشگری، اعصاب ضعیف یا چسبندگی)
- بی خوابی های مستمر
- شب ادراری
- کابوس های شبانه و پریدن از خواب
- کاهش اشتها
- امتناع از رفتن به مدرسه
- جمع کردن چیزهای غیر عادی و بی ارزش
- ناتوانی در استراحت کردن
- بوجود آمدن ترس های جدید یا بازگشت ترس های گذشته (ترس از از تاریکی، تنها بودن، ترس از غریبه ها)
- خارج شدن از خانواده یا دوستان
- سختی در تمرکز
- ناتوانی کلی در کنترل پاسخ های احساسی و عاطفی
- نشانه های جسمانی استرس و اضطراب
- سردرد
- حالت تهوع
- دل درد
- بیماری های پی در پی به علت ضعف و نقص سیستم ایمنی (در هنگام اضطراب و استرس به دلیل ترشح مداوم هورمون کورتیزول که هورمون استرس است بدن به مرور دچار ضعف سیستم ایمنی می شود، به همین دلیل کودکان استرسی سیستم ایمنی ضعیفی دارند و مدام مریض می شوند)
تاثیر استرس بر مغز در دوران کودکی
مغز در دوران کودکی در حال رشد است و استرس می تواند در روند رشد اختلال ایجاد کند.
می توانید تست استرس را به صورت رایگان انجام دهید.
همچنین رویارویی با استرس در دوران کودکی سبب می شود مدارها و انتقال دهنده های عصبی مرتبط با اضطراب در فرایند رشد، دچار حساسیت افراطی شوند. منبع سایت کودکانه
چگونه با اضطراب و استرس کودکان مقابله کنیم؟
1) دلسوز خود باشید و این را بدانید که شما دلیل اضطراب کودکتان نیستید، بنابراین از سرزنش کردن خودتان خودداری کنید و با آرامش خاطر برای بهبود فرزندتان برنامه ریزی کنید.
2) نیاز است که محیط آرام و بدون تنشی را برای خودمان و کودک فراهم کنیم.
3) مراقب فعالیت های روزانه ی خودتان و همچنین آرامش خودتان باشید، کودکان به پدر و مادر خود به عنوان الگو نگاه می کنند، بنابراین شرایط روحی شما تاثیر زیادی در وضعیت روانی کودکتان دارد.
4) با کودک خود همدلی کنید.
5) به یاد داشته باشید که کودک شما به مرور باید با ترس ها و نگرانی های خود روبرو شود و اجتناب طولانی مدت از موقعیت های نگران کننده و استرس زا باعث تشدید این موضوع می شود.
6) محبت و تشویق شما نقش مهمی در درمان او دارد، همیشه کودک خود را بخاطر پیشرفت های کوچکش ستایش کنید و نگذارید احساس کند که از ترس های خود ضعیف تر است.
7) در هر شرایط به کودک خود نشان دهید که همیشه کنار او می مانید و هرگز او را تنها نمی گذارید.
8) انتظارات واقع بینانه از کودک خود داشته باشید.
9) کودکتان را به ورزش کردن تشویق کنید.
10) ساعات خواب خود و کودکتان را تنظیم کنید.
11) کودکتان را تشویق کنید تا در مورد احساسات خود صحبت کند (از او بپرسید چه چیزی تو را مضطرب و نگران می کند، سپس درباره ی آن موضوع صحبت کنید)
12) در مورد احساسات خود با کودک صحبت کنید (من به تو حق می دهم از دست دوستانت ناراحت باشی)
13) به کودک خود برای حل مشکلاتش کمک کنید (کودک را به ارائه راه حل تشویق کنید، این کار باعث می شود کودک در رفع مشکلاتش مشارکت کند و این مشارکت میزان اعتماد به نفس کودک را افزایش می دهد)
14) درست کردن جعبه ی نگرانی (برای نوشتن نگرانی ها و تجربه کردن نگرانی ها)
15) با کودک خود تمرین های ریلکسیشن را برای کاهش و درمان استرس، انجام دهید.
با استفاده از راه های ذکر شده می توان میزان اضطراب و استرس کودکان را کنترل کرد ولی در مواقع شدید نیاز هست که حتما به روانشناسی کودک مراجعه کنیم تا شرایط ارزیابی دقیق کودک را فراهم کنیم.
