واریس چگونه درمان میشود؟ جوراب، ورزش، اسکلروتراپی و لیزر

رپورتاژ :

واریس بسیار شایع است. آن‌ها رگ‌های واقع در پای شما هستند که بزرگ و برجسته شده‌اند و اغلب به رنگ آبی یا بنفش تیره هستند. دریچه‌هایی یک‌طرفه در رگ‌های شما وجود دارد که به گردش خون رو به بالا به شمت قلب شما کمک می‌کند. اگر این دریچه‌ها به‌خوبی کار خود را انجام ندهند، جریان خون به صورتی اشتباه پیش می‌رود و باعث تورم رگ‌ها و تشکیل واریس می‌شود. این نکته حائز اهمیت است که یک شیوه‌ی درمانی متناسب با شرایط خاص خود را داشته باشید. رگ‌های واریسی و رگ‌های عنکبوتی فقط با یک الگوی بخصوص به وجود نمی‌آیند. اقدامات محافظه‌کارانه مانند جوراب‌های طبی مخصوص واریس و ورزش همچنان روش‌های مهمی در درمان این عارضه هستند. درمان رگ‌های واریسی جدی‌تر در دو مقوله قرار می‌گیرد: بستن رگ‌ها یا برداشتن کلی آن‌ها. این گزینه‌های جراحی ممکن است بر اساس شدت درد شما، اینکه آیا مشکل پوستی دارید یا اینکه لخته‌های خون وجود دارد یا خیر، توسط پزشک عروق توصیه می‌شود. بعضی از افراد برای اهداف زیبایی به‌سادگی این درمان‌ها را انتخاب می‌کنند.

واریس چیست؟

واریس و رگ‌های واریسی و عنکبوتی، نوعی بیماری رایج در رگ‌های پا است که بیشتر افراد آن را به صورت ژنتیکی به ارث می‌برند. رگ‌های واریسی، همان رگ‌های پا هستند که به‌طور غیرطبیعی بزرگ‌شده، متورم و پیچ خورده‌اند که دیواره‌های آن‌ها بسیار نازک شده و دریچه‌های داخلی بسیار ضعیف شده‌اند. این رگ‌های آبی و غیرطبیعی پاها می‌تواند در هر زمانی از دوران زندگی فرد، از سال‌های نوجوانی تا تمام سال‌های جوانی و میان‌سالی، ایجاد شوند. وریدهای واریسی در هر کسی ممکن است رخ دهد، اگرچه زنان بیشتر به این بیماری مبتلا هستند و این بیماری اغلب می‌تواند اولین بار در دوران بارداری یا بعد از آن بروز کند. با بالا رفتن سن، چهل درصد زنان و بیست و پنج درصد از مردان به بیماری واریس مبتلا می‌شوند. (به نقل از دکتر محمدی متخصص زنان و زایمان)

به نقل از دکتر جمیلی متخصص پوست و زیبایی رگ‌های واریسی ابتدا به صورت رگ‌های برجسته شده‌ی نسبتاً کوچکی در زیر پوست یا درون پوست شروع می‌شوند، اما به مرور زمان بزرگ‌تر و تعداد آن‌ها بیشتر می‌شود. هنگامی که رگ‌های غیرطبیعی در پا شروع به رشد می‌کنند، آن‌ها به‌سرعت تکثیر می‌شوند. با گذشت زمان شاخه‌های ورید غیرطبیعی بیشتر و بیشتر در پا ایجاد می‌شوند، دقیقاً مانند درخت که با گذشت زمان شاخه‌های جدید رشد می‌کند و دقیقاً مانند درخت یا گیاه، این رگ‌های غیرطبیعی و برآمده‌ی آبی نیز با گذشت زمان، بزرگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شوند. به‌زودی پا دارای نواحی مختلفی از رگ‌های آبی برآمده‌ی کرم مانند می‌شود که از زیر پوست یا درون پوست بیرون زده‌اند.

علل ایجاد واریس

دلیل بروز واریس، ایجاد دریچه‌های وریدی معیوب در رگ‌ها و عروق خاصی در پاها است. هر کدام از رگ‌های واقع در پاها، دارای یک سری دریچه‌های بسیاری است که جهت جریان خون را کنترل می‌کنند. جهت طبیعی جریان خون در رگ‌های سالم به سمت بالا، یعنی به سمت قلب است؛ بنابراین، رگ‌های سالم به‌طور مداوم در برابر نیروی گرانش کار می‌کنند تا خون به قلب و ریه‌ها منتقل شود؛ اما در زمان ابتلا به واریس، دریچه‌های معیوب وریدی ضعیف‌تر از حالت عادی کار می‌کنند و کم‌کم از کار می‌افتند و دیگر به‌خوبی کار نمی‌کنند.

در نتیجه دریچه‌های معیوب شده، به خون اجازه می‌دهند در جهتی معکوس و به سمت پایین حرکت کند، یعنی از قلب دور شده و به سمت پاها برود. این حرکت برگشتی یا برگشت خون از جریان خون برای گردش خون در ساق پا مضر است و برای بافت‌های پا و کف پا نیز مضر است، به‌ویژه برای پوست آن نواحی. افزایش فشار جاذبه در رگ‌های پا و بافت‌های پا، سرانجام منجر به "اثر دومینو" ی پیش‌رونده دریچه‌های بیشتر می‌شود. نارسایی پیش‌رونده‌ی دریچه‌ها منجر به تخریب کامل بافت‌های پا و درنهایت منجر به علائم دردناک و آزار دهنده‌ی بسیاری در پاها می‌شود. به این روند بیماری که منجر به واریس می‌شود، بیماری رفلاکس وریدی نامیده می‌شود.

بیماری رفلاکس وریدی و واریس

بیماری واریس هرگز به ثبات نمی‌رسد بلکه با گذشت سال‌ها مدام بدتر و بدتر می‌شود. این حالت پیش‌رونده، یکی از دلایلی است که ارزیابی و رسیدگی زودهنگام واریس قبل از آسیب بیشتر در گردش خون پاها بسیار مهم کرده است. هرچه بیماری بیشتر نادیده گرفته شود، ظاهر پاها بدتر شده و علائم بیشتری ایجاد می‌شود. همچنین، هر چه بیماری واریس برای مدت طولانی‌تری وجود داشته باشد، درمان آن دشوارتر خواهد بود.

شایع‌ترین رگ‌هایی که از لحاظ ژنتیکی دچار مشکل می‌شوند و به یک بیماری در پاها تبدیل می‌شوند، به عنوان وریدهای سافن شناخته می‌شوند. این رگ‌ها هم در قسمت‌های بالا و هم در قسمت‌های پایین پاها قرار دارند. شایع‌ترین محل بیماری واریس، قسمت داخلی و قسمت پشت عضله‌ی پشت ساق پا است؛ اما بیماری واریس می‌تواند در هر مکانی از پا از کشاله ران تا پایین پا رخ دهد. بیماری واریس معمولاً هر دو پا را درگیر می‌کند، البته می‌تواند تنها برای یک پا بروز کند. اگر یک پا درگیر باشد، می‌توان روی پای مقابل نیز سونوگرافی وریدی انجام داد تا ببینند آیا همان روند در آن پا اتفاق می‌افتد یا خیر.

علائم شایع و متداول در بیماری واریس

شایع‌ترین علائم واریس پاها درد و تورم است. برخی از افراد صرفاً فقط به دلیل ظاهر ناخوشایند آن‌ها، به دنبال درمان‌های پزشکی هستند. سایر علائم رایج رگ‌های واریسی عبارت‌اند از: خارش، سوزش، احساس سنگینی، گرفتگی، لرزش، خستگی یا سست شدن پاها و پاهای بی‌قرار. با گذشت زمان، بسیاری از مبتلایان به بیماری واریس، دچار صدمات پیش‌رونده‌ی پوستی در پاها، مچ پا و کف پا نیز می‌شوند. این آسیب‌های پوستی به صورت لکه‌های قهوه‌ای رنگی بر روی پوست، قرمزی پوست، پوسته‌پوسته شدن، سخت شدن یا پف کردن پوست و یا حتی ترک بردن پوست به همراه ایجاد زخم‌هایی بروز می‌کنند. به این مرحله پایانی بیماری، زخم‌های استاز وریدی گفته می‌شود.

تشخیص

روش اصلی برای تشخیص رفلاکس وریدی و واریس، سونوگرافی است. این کار اغلب هنگام اولین ویزیت و در داخل مطب انجام می‌شود. این یک روش تشخیصی ساده و ایمن با دقت بالا است و پزشک را قادر می‌سازد تا نتایج فوری را در مورد وضعیت شما بررسی کند. سپس می‌تواند یک برنامه‌ریزی درمانی را برای شما شروع کند. در برخی موارد، ممکن است بسته به وضعیت رگ شما، سی تی اسکن، MRI و آنژیوگرام در نظر گرفته شود.

درمان واریس

درمان‌های محافظه‌کارانه‌ی واریس

• جوراب طبی مخصوص واریس (فشرده کننده) - جوراب‌های واریس، از پا محافظت کرده و به بهبود گردش خون مناسب کمک می‌کنند.
• بلند کردن پاها – کشش نیروی جاذبه می‌تواند باعث شود که پمپاژ خون به سمت بالا برای رگ‌های پا بسیار دشوار شود. بالا نگه داشتن پاها به گردش خون راحت‌تر در جهت صحیح کمک می‌کند و ممکن است به کاهش تورم نیز کمک کند.
• داروهای ضدالتهاب خوراکی - التهاب باعث افزایش درد واریس می‌شود. داروهای ضدالتهاب خوراکی مانند ایبوپروفن یا Aleve می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.
• کاهش وزن - اضافه شدن وزن، فشار بیشتری را به رگ‌ها وارد می‌کند. کاهش وزن می‌تواند به کاهش فشار از روی رگ‌ها کمک کند و برخی از علائم واریس مانند درد و تورم را تسکین دهد.
• ورزش - ورزش منظم فواید زیادی دارد که یکی از آن‌ها بهبود گردش خون است. حتی یک ورزش آسان مثلا یک پیاده روی سریع 30 دقیقه‌ای در روز می‌تواند به تقویت روحیه، گردش خون و جلوگیری از بیماری‌های قلبی کمک کند.

اسکلروتراپی

اسکلروتراپی به‌طور طبیعی روی رگ‌های کوچک‌تر از جمله رگ‌های نخی و عنکبوتی انجام می‌شود. این روش که به اسکلروتراپی فوم هدایت شده با سونوگرافی نیز معروف است، شامل تزریق مایع، اغلب به صورت فوم، به داخل رگ با استفاده از راهنمایی سونوگرافی می‌باشد تا آن رگ را تخریب کرده و خون را وادار کند تا مسیر خود را در سایر رگ‌های سالم پیدا کند. پس از تخریب، ورید مجدداً جذب بافت موضعی می‌شود و در نهایت پس از یک ماه با نتایج کامل محو می‌شود.

اسکلروتراپی تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و در صورت لزوم، جراح شما می‌تواند هم‌زمان بیش از یک ورید را درمان کند.

EVLT/EVLA

لیزر درمانی درون وریدی (EVLT) که به عنوان لیزر اندوژن (EVLA) نیز شناخته می‌شود، یک لیزر درمانی است که برای بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود.

EVLT معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. با استفاده از راهنمایی سونوگرافی، کاتتر (میله ی مخصوص جراحی) به رگ واریسی شما وارد می‌شود. یک پرتوی لیزری بسیار ظریف از طریق کاتتر به بالای ورید واریسی فرستاده می‌شود و رگ را گرم می‌کند و آن را می‌بندد. لیزر در طول کل رگ حرکت می‌کند تا زمانی که کاملاً بسته شود. بعد از لیزر درمانی درون وریدی، ممکن است پاهای شما سفت و دردناک باشند و شاید کبود شوند.

جراحی رگ‌های واریسی

اگر تکنیک‌های کمتر تهاجمی مانند اسکلروتراپی و درمان‌های فرسایش درون گرمایی (لیزر درمانی درون وریدی) برای شما به‌خوبی عمل نکنند، اگر دوست دارید واریس به‌طور کامل برداشته شود ممکن است عمل جراحی واریس به شما توصیه شود. متداول‌ترین عمل جراحی رگ‌های واریسی، جراحی شکافتن و بستن است.

جراحی واریس معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. برای یک پا حدود یک ساعت طول می‌کشد. در این عمل، جراح عروق رگ واریسی معیوب را از بیخ می‌بندد (ligation) تا جریان خونی که در آن بوده است متوقف شود و سپس آن را با یک سیم انعطاف‌پذیر و بلند قطع و خارج می‌کنند (stripping). پس از برداشتن رگ واریسی، خون مجدداً در طی رگ‌های سالم دیگر عبور می‌کند.