درمان سردرد و میگرن

رپورتاژ :

مرکز تخصصی سردرد تهران زیر نظر متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) و داپلر عروق مغز از آلمان با توجه به شیوع بالای سردرد بخصوص میگرن در جامعه، فعالیت خود را در زمینه تشخیص و درمان تخصصی انواع سردرد آغاز کرد. خدمات ارائه شده در مرکز تخصصی سردرد تهران بر اساس آخرین متد روز دنیا در درمان سردرد و بخصوص میگرن صورت می گیرد. این کلینیک با بهره گیری از جدیدترین تجهیزات پزشکی در زمینه سردرد شامل TMS، تزریق بوتاکس تخصصی میگرن، سونوگرافی داپلر عروق مغز و کاروتید، نوار مغز، نوار عصب بینایی و ... آماده ارائه خدمات به بیماران مبتلا به سردرد و میگرن می باشد.

میگرن یکی از شایعترین علت های مراجعه به متخصص مغز و اعصاب در همه دنیا محسوب می شود. بر اساس مطالعات انجام شده حدود 14 درصد مردم ایران مبتلا به سردرد میگرن هستند و بر اساس مطالعه Global burden of disease 2018 سردردهای میگرنی به عنوان اولین علت ناتوانی در افراد زیر 50 سال (یعنی سنین اصلی productive جامعه) شناخته شد و بنابراین درمان به موقع و صحیح آنها موکدا توصیه می شود.

اگر شما نیز جزو افرادی هستید که از میگرن رنج می برید این مقاله می تواند به شما کمک کند.

شما احتمالا حداقل یکی از راه های درمان میگرن را امتحان کرده اید. بعضی از آنها می توانند نتیجه خوبی بدهند ولی همیشه نه!

اگر شما همچنان بدنبال راهی برای بهبود سردردتان هستید بهتر است راههای جدیدتر درمان میگرن را هم بشناسید :

1) دستگاه جدید درمان میگرن TMS (Transcranial Magnetic Stimulation)

TMS دستگاهی است که به وسیله امواج مغناطیسی که به قسمتهایی از مغز می فرستد باعث کاهش درد در میگرن می شود. این روش کاملا بدون درد و بی خطر بوده و عوارض جانبی چندانی ندارد.

ابتدا TMS برای شناخت کارکرد مغز توسط دانشمندان استفاده می شد ولی اخیرا پزشکان از آن برای درمان بیماریهای مختلف مغز و اعصاب از جمله افسردگی و میگرن به خصوص میگرن با اورا استفاده می کنند.

مکانیزم عملکرد دستگاه TMS چگونه است؟

امواج مغناطیسی به وسیله یک کویل که روی سر بیمار قرار می گیرد از راه جمجمه به کورتکس پس سری (occipital cortex) مغز می رسد. هر موج مغناطیسی موجب کاهش تحریک پذیری نورونهای مغز و در نتیجه کاهش حملات میگرن می شود (بر اساس تحقیقات، سلولهای مغز افراد مبتلا به میگرن به صورت ژنتیکی تحریک پذیری بیشتری نسبت به افراد غیر مبتلا دارند و همین افزایش حساسیت باعث آزاد شدن نوروترانسمیترهای محرک درد در مواجهه با محرک های معمول محیطی مثل نور، صدا، گرسنگی، اختلال خواب و ... می شود).

بایدها و نبایدهای TMS

TMS فقط برای درمان میگرن در افراد بالاتر از 18 سال توصیه می شود و در هر 24 ساعت حداکثر یکبار استفاده می شود. شما نباید TMS را امتحان کنید اگر مبتلا به صرع (اپی لپسی) هستید یا سابقه فامیلی تشنج دارید.همچنین اگر جسم فلزی در بدن نزدیک سر و گردن یا نیمه فوقانی بدن دارید (به جز دهان) نمی توانید از TMS استفاده کنید.

TMS در افراد مبتلا به میگرن اورا بیشترین اثر را دارد.

نورولوژیست ممکن است به افرادی که داروها را به دلیل عوارض دارویی تحمل نمی کنند ویا به دارو جواب مناسب نمی دهند TMS را به عنوان یکی از جدیدترین روش های درمان میگرن توصیه کند.

2) داروهای مهارکننده CGRP

جدیدترین داروی درمان میگرن که توسط FDA در 17 May 2018 تایید شد دارویی به نام Erenumab (Aimovig) از دسته داروهای مهارکننده CGRP است که مانع ایجاد سردرد میگرنی قبل از شروع آن می شود.

نقش داروی جدید مهار کننده CGRP در درمان میگرن چیست؟

CGRP یک مونوکلونال آنتی بادی است که هنگام حمله میگرن توسط سلولهای عصبی مغز و نخاع تولید می شود و می تواند باعث انقباض (تنگ شدن) عروق مغز و در نتیجه شروع حمله میگرن شود.

مهار کننده CGRP با جلوگیری از آزاد شدن این ماده توسط نورونها، مانع شروع حمله میگرن و در نتیجه پیشگیری از سردرد می شود. تحقیقات نشان داده اند که در هنگام حمله میگرن میزان CGRP در خون بیماران افزایش می یابد.

CGRP به خودی خود میگرن را تریگر نمی کند بلکه شدت درد را در موقع حمله میگرن بالا می برد. در واقع CGRP باعث افزایش حساسیت به درد در سلولهای عصبی می شود.

این مثل این است که شما یک رادیو دارید و صدای آنرا بلند و بلندتر می کنید!

Aimovig داروی جدیدی برای کاهش تعداد روزهای همراه با حمله میگرن در مبتلایان به میگرن است.

پس مهار کننده های CGRP راه حلی جدید در درمان میگرن به حساب می آیند.

حدود 1 نفر از هر 5 نفر بیمار مبتلا به میگرن به داروهای معمول و قدیمی پاسخ می دهند، این در حالی است که Aimovig بر اساس تحقیقات انجام شده تعداد روزهای همراه با سردرد بیماران مبتلا به میگرن را حدود 50% کاهش می دهد و در درصد کمی هم باعث درمان قطعی میگرن و فروکش کردن حملات سردرد شده است.

داروی جدید میگرن روی چه بیمارانی موثر است؟

Aimovig در بیماران مبتلا به میگرن که چهار بار ویا بیشتر در یک ماه حمله سردرد داشته باشند توصیه می شود. مهارکننده های CGRP به صورت ماهیانه یکبار بوسیله یک سرنگ میکرو اینجکت مداد شکل توسط خود فرد تزریق می شوند.

عوارض جانبی آن شامل تهوع، خشکی دهان، یبوست، گزگز اندامها، اختلال حافظه و افزاییش وزن است. یک عارضه شایع و خفیف، درد و قرمزی محل تزریق است.

عوارض جانبی، خفیف هستند ولی گزارش شده که بعضی بیماران به خاطر عوارض دارو مجبور به قطع آن شده اند.

برای کاهش عوارض جانبی، دارو از مقدار کم شروع و بتدریج طی 3-1 ماه افزایش می یابد.

این داروهای جدید میگرن نسبت به داروهای قدیمی سریع تر اثر می کند و موثرتر است و در عرض چند روز تا یک هفته اثرات آن ظاهر می شود.

داروهای جدیدتری از این دسته به صورت قرص (نه تزریقی) در حال بررسی است.

یک داروی جدید از همین دسته CGRP inhibitor که در هنگام حمله حاد میگرن استفاده می شود (نه به عنوان پیشگیری) Lasmiditan است که همانند سوماتریپتان موقع شروع حمله سردرد استفاده می شود ولی بر خلاف تریپتانها باعث انقباض و تنگ شدن عروق نمی شود و بنابراین عوارض قبلی عروقی تریپتانها را ندارد.

علیرغم جدید و موثر بودن این داروها در درمان میگرن، مسئله اصلی قیمتهای بسیار بالای این داروها است که استفاده از آنها را محدود کرده به طوریکه گفته شده در آمریکا 6 هزار و 900 دلار سالیانه برای هر فرد هزینه دارد. آکادمی نورولوژی آمریکا اعلام کرده است که به علت هزینه بالای این داروها بهتر است تنها برای بیمارانی که به داروهای قدیمی خط اول میگرن پاسخ نداده اند استفاده شود.

3) بوتاکس

پزشک متخصص مغز و اعصاب شما ممکن است تزریق بوتاکس تخصصی میگرن را به شما پیشنهاد کند، در صورتیکه شما دچار میگرن مزمن باشید.

تعریف میگرن مزمن بر اساس بیانیه انجمن بین المللی سردرد (IHS) این است که شما بیشتر از 15 روز در ماه سردرد میگرنی داشته باشید و حدود 3 ماه طول کشیده باشد.

نورولوژیست حدودا هر 12 هفته تزریق بوتاکس را در 31 نقطه سر و گردن شما انجام می دهد. تزریق بوتاکس تخصصی میگرن حدود 15-10 دقیقه زمان می برد و حدودا 14-10 روز بعد از تزریق حداکثر تاثیر خود را روی کاهش فرکانس و شدت حملات میگرنی می گذارد.

اگر شما کمتر از 14 روز در ماه سردرد میگرنی دارید و یا سردرد شما از نوع میگرن نیست این روش به شما توصیه نمی شود.

تزریق بوتاکس برای درمان میگرن در چه بیمارانی مناسب است؟

تزریق بوتاکس برای بیمارانی مناسب است که میگرن مزمن داشته باشند (Chronic Migraine) و به درمان های دارویی پاسخ نداده و یا به دلیل عوارض جانبی داروها قادر به تحمل داروهای پیشگیری کننده میگرن نباشند.

لازم به توضیح است که بوتاکس تخصصی میگرن با بوتاکس زیبایی از لحاظ محلهای تزریق و دوز دارو کاملا متفاوت است و حتما باید به صورت تخصصی توسط متخصص مغز و اعصاب تزریق شود.

4) بلاک عصب یا بیحسی موضعی (Mild Anesthesia)

بلاک عصب کانگلیون اسفنوپالاتین (SPG) روشی ساده و کوتاه اثر برای درمان میگرن های شدید مقاوم به درمان دارویی که اندیکاسیون تزریق بوتاکس ندارند می باشد (مثلا کمتر از 15 روز در ماه حمله سردرد دارند).

از آنجاییکه SPG با عصب تریژمینال (عصب سه قلو) ارتباط دارد، بلاک آن موجب کاهش حساسیت عصب تریژمینال شده و در نتیجه نوروترانسمیترهای درد آزاد نمی شوند و حمله میگرن آغاز نمی شود.

بلاک عصب Greater occipital nerve ( عصب اکسیپیتال بزرگ) در پشت سر نیز به وسیله تزریق مواد بیحس کننده موضعی می تواند اثر مشابهی داشته باشد.

بلاک عصب در مطب توسط متخصص مغز و اعصاب و به صورت سرپایی انجام می شود.

5) روشهای شناختی درمانی

در تحقیقات اخیر روشهای جدید شناختی رفتاری در درمان و کنترل میگرن موثر شناخته شده است.

در روش (ACT) Acceptance and commitment therapy شما می پذیرید که مبتلا به میگرن هستید، بجای آنکه آن را کنترل کنید یا با آن بجنگید (پذیرش بیماری). شما یاد می گیرید به جای اینکه روی بیماری میگرن فوکوس کنید اهداف خود در زندگی را پیدا کنید و روی آنها تمرکز کنید و سپس کارهایی را در جهت رسیدن به آن اهداف انجام دهید.

MBT (Mindfulness Based therapy)

کلمه Mindfulness یا ذهن آگاهی، تمرین آگاه بودن از بدن و ذهن، درست در لحظه حال است. افکار مزاحم می آیند اما به آنها اجازه دهید که بیایند و بروند بدون آنکه آنها را قضاوت کنید.

شما ممکن است دریابید که این روش می تواند به کنترل درد میگرنتان کمک کند.

به وسیله Mindfulness (ذهن آگاهی) شما استرس و تنش کمتری را نسبت به بیماری خود متحمل می شوید. کاهش استرس همچنین به طور غیر مستقیم باعث کاهش حملات میگرن می شود.

شما به سادگی به افکارتان، احساساتتان و حسهای بدنتان توجه می کنید و از آنها آگاه هستید.

البته شما در کنار این روش ها همچنان نیازمند داروها و روش های دیگر درمان میگرن که توسط متخصص مغز و اعصاب تجویز می شوند هستید و این روش صرفا به عنوان مکمل و برای کمک به روند بهبود بیماری میگرن و بالا بردن کیفیت زندگی افراد مبتلا به میگرن توصیه می شود.