سیاتیک: درمان گیرافتادگی عصب و رگ سیاتیک کمر و پا با فیزیوتراپی

رپورتاژ :

اگر دچار دردی هست که از کمر به یکی از پاها یا هر دو پا کشیده می‌شود، به احتمال زیاد شما سیاتیک دارید. البته مشکلات دیگری هم هستند که علائمی شبیه سیاتیک دارند ولی از سیاتیک جدی‌ترند، به همین دلیل برای تشخیص حتما باید به پزشک مراجعه کنید. درد سیاتیک، اگرچه ممکن است بسیار ناتوان کننده بوده و زندگی روزمره را دشوار کند، اما خوشبختانه می‌توان آن را درمان کرد.

سیاتیک یک درد انتشاری است که در امتداد عصب سیاتیک از کمر تا پایین یکی از پاها یا هر دو پا کشیده می‌شود. مشکلات و صدمات بسیاری می‌توانند باعث سیاتیک شوند. با مطالعه این مطلب می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد علائم سیاتیک و علل آن کسب کرده و از گزینه‌های مختلف درمانی موجود برای سیاتیک اطلاع پیدا کنید.

انواع سیاتیک

سیاتیک نوروژنیک

سیاتیک نوروژنیک در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک به واسطه مواردی مانند فتق دیسک یا گرفتگی عضلات ایجاد می‌شود. دیسک‌های ستون مهره‌ها ممکن است دچار تحدب یا بیرون زدگی، فتق یا پارگی دیسک شوند و این مسائل باعث فشار آمدن بر اعصابی که در امتداد ستون فقرات قرار دارند می‌شود. وارد آمدن فشار مستقیم روی نخاع، همچون انقباض و گرفتگی عضلات باسن و عضلات فوقانی ران باعث فشردگی عصب سیاتیک می‌شوند.

به طور معمول، درد سیاتیک در پشت پا از کمر بیشتر است. علائم بسته به شدت فشردگی عصب سیاتیک متفاوتند، اما درد ناشی از آن ممکن است شدید، ناگهانی و یا حتی به شکل احساس سوزش باشد. علائمی چون بی‌حسی، احساس گرما و احساس سردی، ضعف عضلات و سوزن سوزن شدن نیز در سیاتیک معمولند.

سیاتیک نوروژنیک بر اساس نتایج غیر طبیعی حاصل از آزمون‌های عصبی مانند از دست دادن رفلکس‌های طبیعی، تغییرات حسی و ضعف عضلات تشخیص داده می‌شود.

سیاتیک ارجاعی

درد ارجاعی در اثر مشکلات عضلات یا مفاصل ستون فقرات یا لگن ایجاد می‌شود. در حقیقت این نوع درد واقعاً ناشی از سیاتیک نیست، بلکه درد و علائم سیاتیک را منعکس می‌کند. تعیین علت درد مهم است. این نوع درد عصب سیاتیک معمولاً خفیف تا متوسط و پایدار و متمرکز است و معمولاً با احساس سوزن و سوزن شدن و خواب رفتگی همراه نیست.

این نوع درد در اثر گیرافتادگی یا فشردگی عصب ایجاد نمی‌شود‌، بلکه ناشی از در رفتگی مفاصل و کشیدگی یا رگ به رگ شدن عضلات است. برگرفته از سایت https://scoliose.ir

علل معمول سیاتیک

معمولاً، سیاتیک در اثر فتق دیسک ایجاد می‌شود. اگرچه، سایر مشکلات ستون فقرات و کمر نیز ممکن است باعث درد عصب سیاتیک شوند از جمله: آرتروز، تنگی کانال نخاع و لغزش مهره (یا اسپوندیلولیستزیس). گاهی اوقات درد سیاتیک ممکن است ناشی آن از باشد که یک زائده استخوانی (استخوان رست) و یا تومور عصب سیاتیک را تحت فشار قرار داده است.

علائم سیاتیک

یکی از علائم معروف و شایع سیاتیک، دردی است که از پایین ستون فقرات به باسن یا پشت پاها کشیده می‌شود. این درد یا ناراحتی در هر نقطه‌ای از مسیر عصب ممکن است احساس شود.

شدت درد ممکن است از یک درد ملایم تا متوسط و پایدار تا یک درد شدید و ناگهانی با احساس سوزش متفاوت باشد. درد سیاتیک در اثر نشستن طولانی یا حتی سرفه و عطسه کردن ممکن است بدتر شود. برخی از افراد دچار احساس خواب رفتگی و بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف عضلات در ناحیه اسیب دیده می‌شوند.

عوامل خطر درد عصب سیاتیک

دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث بروز سیاتیک شود، از جمله:

• سن: تغییراتی که به دلیل بالا رفتن سن در ستون فقرات ایجاد می‌شود ممکن است باعث رشد زوائد استخوانی و فشردگی اعصاب شود.
• چاقی: اضافه وزن ممکن است باعث وارد آمدن فشار و بار بیشتر بر ستون فقرات شده و بدین شکل تغییراتی در ستون فقرات ایجاد کند که منجر به سیاتیک ‌شود.
• دیابت: نوسان قند خون خطر آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.
•  زیاد و طولانی نشستن: احتمال ابتلا به سیاتیک در افرادی که سبک زندگی کم تحرکی دارند نسبت به افراد فعال بیشتر است.

تشخیص

پزشکان برای تشخیص، یک ارزیابی دقیق انجام می‌دهند تا نوع و علت مشکل ستون فقرات و گزینه‌های درمانی پیش رو را معین کنند. ارزیابی شامل بررسی سوابق پزشکی و معاینه بدنی است. بعضی اوقات از تصویربرداری‌های تشخیصی (مثل تصویربرداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی) و آزمون‌هایی برای بررسی قدرت و رفلکس عضلات نیز استفاده می‌شود.

درمان

اولین قدم برای درمان کمر درد، تعیین علت ایجاد درد است. پزشک برای درک بهتر علائم و مشخص کردن علت درد، یک سری آزمون‌های پزشکی و معاینات بدنی انجام خواهد داد.

در زیر چند گزینه درمانی که معمولا به تسکین درد ناشی از سیاتیک کمک می‌کنند بیان خواهد شد:

خودمراقبتی

سیاتیک اغلب با استراحت کردن، استفاده از یخ یا گرما، ماساژ، مصرف داروهای مسکن و حرکات کششی ملایم برطرف می‌شود. قرار دادن یخ، چندین بار در روز و هر بار به مدت 20 دقیقه، طی 48 تا 72 ساعت اول به کاهش التهاب و درد ماهیچه‌ها کمک می‌کند. پس از این مدت، می‌توانید انجام کارهایی مثل قرار گرفتن در وان آب گرم و یا استفاده از پدهای گرمایی با حرارت ملایم را برای استراحت دادن عضلات اضافه کنید. استراحت کردن برای مدتی کوتاه خوب است، اما بیش از چند روز به جای بهبود آسیب بیشتری وارد می‌کند. اگر درمان‌های خودمراقبتی طی چند روز اول نتیجه‌بخش نبود، توصیه می‌کنیم به پزشک خود مراجعه کنید.

دارو و تزریق

مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی بدون نسخه (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌تواند درد و ناراحتی ناشی از سیاتیک را تسکین دهد. برای اسپاسم ممکن است داروهای شل کننده عضلات تجویز شود. اگر درد شدید باشد ، ممکن است داروی مسکنی تجویز شود که می‌توان آن را همراه با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی یا داروهای شل کننده عضلات مصرف کرد.

داروهای استروئیدی نیز می‌توانند تورم و التهاب اعصاب را کاهش دهند. این داروها ممکن است به صورت خوراکی طی یک دوره 5 روزه یا با تزریق مستقیم به ناحیه دردناک مصرف شوند. داروهای استروئیدی می‌توانند در عرض 24 ساعت باعث تسکین فوری درد بشوند.

فیزیوتراپی

به نقل از متخصصین کلینیک تخصصی مشکلات پا امید در فیزیوتراپی برای بیشتر موارد پا درد، در ابتدا یک برنامه تقریباً معمول به اکثر بیماران توصیه می‌کنند. فیزیوتراپی به بیماران کمک می‌کند تا هرچه سریعتر به فعالیت کامل خود برگردند و از آسیب دیدگی مجدد جلوگیری شود. متخصصان فیزیوتراپی تکنیک‌های مناسب برای بلند کردن اشیاء و راه رفتن و همچنین تمریناتی برای تقویت و کشش عضلات کمر، پا و شکم به بیماران آموزش می‌دهند. استفاده از تکنیک‌هایی مثل ماساژ، اولتراسوند تراپی، دیاترمی، گرمادرمانی و تراکشن نیز ممکن است برای دوره‌های کوتاهی توصیه شود. همچنین یوگا، درمان‌های دستی کایروپراکتیک و طب سوزنی نیز ممکن است برای بیماران مفید باشند.

ورزش

مداومت بر انجام برخی تمرینات ورزشی و نرمش‌ها به اصلاح مکانیک بدن و وضعیت بدنی برای به حداقل رساندن اثرات ناشی از سیاتیک کمک کرده و در بازگرداندن دامنه حرکتی موثر است. برنامه‌های درمانی ورزشی شامل حرکات کششی، حرکات مربوط به وضعیت بدن (پوسچرال) و حرکات عملکردی می‌شوند که به مرور با افزایش تحمل فرد شدت آن‌ها نیز افزایش می‌یابد.

استفاده از ترکیبی از تمرینات انعطاف پذیری و تمرینات بهبود وضعیت بدن، در برنامه توانبخشی به رفع گرفتگی و خشکی بدن و عضلات کمک کرده و سیستم اسکلتی عضلانی را قادر می‌سازد تا عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.

درمان دستی ستون فقرات

یکی از راه‌های درمان کمردرد، روش کایروپراکتیک است. درمان دستی ستون فقرات روش درمانی است که روی مفاصل‌ ستون فقرات انجام می‌شود. متخصص کایروپراکتیک برای رفع فشار از روی عصب سیاتیک، بازگرداندن دامنه حرکتی و تسکین درد به کمک نیروی دست‌های خود فشار کنترل شده‌ای بر یکی از مفاصل وارد می‌آورد.

فلکشن دیسترکشن

فلکشن دیسترکشن نوعی درمان دستکاری ستون فقرات است که برای نواحی تحتانی کمر و لگن انجام شده، و در آن از فشار کنترل شده و ملایمی برای کشش بخش‌های مختلف ستون فقرات استفاده می‌شود. در این روش از یک تخت درمانی تخصصی هیدرولیکی استفاده می‌شود که حرکات ملایم مکشی برای کشش مفاصل در طول ستون فقرات ایجاد می‌کند. این روش درمانی به تسکین گیرافتادگی اعصاب یا آرتروز ستون فقرات کمک می‌کند.

تحریک الکتریکی عضلات

در این روش درمانی از جریان‌های الکتریکی با ولتاژهای مختلف در محدوده فرکانس و شدت خاص، برای افزایش جریان خون و مدولاسیون سلول‌ها برای کمک به ترمیم بافت آسیب دیده و افزایش کنترل و هماهنگی عضلات استفاده می‌شود. این تحریک همچنین باعث کاهش اسپاسم عضلات و همچنین درد، التهاب و تورم می‌شود. از این روش معمولاً در مراحل اولیه درمان برای تسریع و ارتقاء بخشیدن روند بهبود استفاده می‌شود.

لیزر درمانی سرد

در این روش درمانی پیشرفته از فوتون‌هایی با طول موجی استفاده می‌شود که می‌توانند به پوست نفوذ کرده و جذب بافت‌های زیرین شوند. لیزر سرد روند بهبودی را تسریع می‌کند، به ویژه در شرایطی که التهاب یا اسپاسم وجود دارد. از لیزر درمانی سرد می‌توان برای درمان عضلات، دیسک‌ها‌، اعصاب، غضروف‌ها‌، تاندون‌ها‌، رباط‌ها‌، بورس و فاسیا استفاده کرد.

یخ درمانی

هدف از یخ درمانی، کاهش متابولیسم و گردش خون برای کاهش درد و اسپاسم عضلات است. از یخ درمانی یا سرمادرمانی برای کاهش التهاب و تسکین درد جراحات و صدمات تازه استفاده می‌شود. در پایان جلسات درمانی (مثل جلسات فیزیوتراپی) نیز می‌توان از یخ برای کاهش درد استفاده کرد.

پیشگیری از ابتلا به سیاتیک

اگرچه ابتلا به سیاتیک کاملاً اجتناب‌پذیر نیست، اما روش‌های خاصی وجود دارند که با انجام آن می‌توان از کمر دردهای مکرر جلوگیری کرد:

• ورزش منظم: قوی نگه داشتن عضلات و ساختار کمر و عضلات مرکزی شکم و کمر (عضلات هسته) برای حفظ تراز مناسب بدن ضروری است.
• حفظ وضعیت بدنی مناسب و درست در هنگام نشستن: نشستن روی صندلی‌هایی که گودی کمر را به خوبی پر کرده و دسته و پایه چرخان دارند به حفظ وضعیت بدنی درست کمک می‌کند. در هنگام نشستن زانوها باید هم سطح یا کمی بالاتر از باسن باشند. قرار دادن یک بالش کوچک در گودی کمر به حفظ منحنی طبیعی کمر کمک می‌کند.
• مراقب مکانیک بدن خود باشید: در هنگام انجام فعالیت‌های منظم روزانه و همچنین فعالیت‌های بدنی سخت، حواستان به حفظ مکانیک بدنتان باشد. اگر مجبورید برای مدتی طولانی ایستاده باشید، گاه به گاه یکی از پاهای خود را روی یک جعبه کوچک قرار دهید و به طور متناوب جای آن‌ها را عوض کنید. هنگام بلند کردن اشیاء سنگین، به جای اینکه به کمرتان فشار بیاورید، از زانوهایتان استفاده کنید – یعنی پشت خود را صاف نگه داشته و از زانوها خم شوید. برای بلند کردن وسایل بزرگ از کسی یا کسانی کمک بگیرید تا به عضلات یا مفاصل خود فشار وارد نکنید. (برگرفته از سایت درمان تخصصی زانودرد امید)